Eigenlijk kan het niet fout gaan!
“Ik wil wel, maar ik durf niet!” Angsten of overtuigingen zitten vaak onder de wens om een situatie te veranderen of verbeteren. ‘Kunnen’ en ‘willen’ vormen meestal niet het grootste obstakel. Kennis, kunde en ervaring zijn vaak in overvloed aanwezig, de wens om iets anders te gaan doen ook. En toch lukt het niet altijd om de beslissing te maken: de knoop door te hakken. Wat houdt ons tegen?
Nadruk op fouten
Ons systeem in het onderwijs en de maatschappij is gericht op succes en resultaat behalen. Falen is onaantrekkelijk, dat zet ons buiten de groep. Fouten maken wordt in een vroeg stadium in onze jeugd afgekeurd. De rode strepen in mijn toetsen staan mij nog scherp voor ogen. De nadruk wordt meer gelegd op wat fout gaat, niet op de talenten die we van nature hebben. In ons volwassen leven proberen we nog steeds te voorkomen dat we rode strepen krijgen. Het idee van het maken van fouten, het opzoeken van risico’s is zo gekoppeld aan angst om te falen. Sir Ken Robinson gaf in 2005 al een inspirerende TEDTalk over fouten maken en creativiteit in het onderwijs.
Effect op leren
Deze faalangst maakt het knap lastig om te leren en te ontwikkelen. Helemaal als je net een nieuwe stap wilt zetten in een richting die nieuw en onbekend is. Immers, de kans dat er iets mis gaat, anders uitpakt of niet voldoet aan de verwachtingen is aanwezig. Dus op het moment dat je voor een keuze staat, een nieuwe richting op wilt, dan slaat de faalangst toe. Ons natuurlijke gedrag blokkeert op deze manier onze wens om te groeien en veranderen. Je gaat niet vooruit en niet achteruit.
Overleefmodus
Angst is noodzakelijk om te overleven. Onze hersenen helpen ons om in een gevaarlijke situatie zoveel mogelijk kans te maken om hier goed uit te komen. Het welbekende ‘vluchten, vechten of bevriezen’ principe. Dit is een overleefmodus die voort komt uit ons reptielenbrein en limbisch systeem. Op het moment dat angst overheerst hebben we geen ruimte voor rationele inzichten. Rationaliteit is pas mogelijk als je lijf en je emoties rust ervaren. Het angstgevoel moet eerst de ruimte krijgen voordat jij weer rationeel kan denken. Kijk het monster in de ogen.
Voelen en denken
Om weer verder te kunnen is het van belang om ons gevoel en denken met elkaar in evenwicht te brengen. Je kan stellen dat we bij angst doorschieten in het voelen en de ratio buiten spel is gezet. Het grappige hiervan is dat we juist een voorkeur hebben voor ratio, en de onbewuste en gevoelsmatige processen bij het maken van beslissingen vaak negeren. Het is de kunst om te luisteren naar je intuïtie en onderbuikgevoelens in combinatie met je verstand.
‘Als je doet wat je deed, dan krijg je wat je kreeg’
Niets doen is een optie, maar daardoor verandert het niet. Alleen door te gaan ervaren kan je leren en ondervinden of iets juist is voor jou. Nieuwe dingen aangaan betekent dat je even in onzekerheid bent, je hebt geen controle. Als je die überhaupt al dacht te hebben, want controle is een illusie, er zijn weinig zaken die we daadwerkelijk onder controle hebben. Relativeren van de onzekerheid is het geheim. Wat is het ergste dat er kan gebeuren?
Dit grappige korte filmpje geeft het helder weer: Then Why Worry?
Wat kan jij nu concreet doen als de angst regeert?
• Ga voelen wat je wenst, wat jij wilt.
• Onderzoek, vergaar informatie, ervaar, probeer uit
• Accepteer dat het onbekende spannend is
• Stap buiten je ‘comfortzone’, vergroot je wereld
• Faal fantastisch en leer!
Ik wens jou veel falen toe, want daardoor kom je erachter wat wel werkt voor jou. Lang leve het falen, jouw ontwikkeling en groei. Eigenlijk kan het niet fout gaan.
Paula Paus
Loopbaancoach Mens & Zo